Güneş!

...
Onun zarar görmesini istemeyen çırpındıkça; kuş iyice telaşlanır. İyi niyetli bir çaba içinde gelecek felaketi fark edip korumaya çalışanın her hareketini, kendine yapılmış saldırı olarak algılar. Bütün çabalar artık onun kendi doğrularının hapsindedir...

Sonunda, sadece içgüdüselliğin öğretisinde kendine doğru duruma yanlış olanı seçtiği için; kontrolsüz bir korkunun telaşında çıkış yolunu da bulamadığından gider, cama çarpar ve ölür. Onu kurtarma çabası içindeki insanın çektiği acıyı bilmeden. O insan için anlamının, bütün telaşların niyesinin kendi olduğunu öğrenmeden...

Camdan Bir Kuş Girdi başlıklı yazıdan(2008)

Fotoğraf: Claudetienne

Sağanak!

...
Kuş, doğası ve yetiştiği hayatın örneklerini; sanki her benzer olay, her kişi böyleymişe yayan bir endişe halinin ve sürekli negatif algının esiridir o anda... Artık kendi yargısının ötesinde bir doğru olabileceği olasılığı sıfırdır. Her yol onun doğrusuna çıkar. Ya da istenen öyle olmasıdır...

Camdan Bir Kuş Girdi başlıklı yazıdan(2008)...

Fotoğraf: Birgit Woehlbrant

Uçmak!

Inarritu'nun Babil'i, 'anlamak için dinlemelisin' cümlesi perdedeyken biter. İletişimin en önemli noktası budur sanki; sürdürülebilir ya da yaşanabilir olması için zamanın...

En büyük kayıplar, sanmaların ürünleri değil midir?

Dinleme gereği bile duymadan varılmış yargıların içgüdüsel öfkelerine teslim edilmiş, 'bir yemin ettim ki dönemem' gidişlerinin...

Her seferinde; yanlış yargılara adlar koymuş öfkelerin sonuçlarından elde edilmiş farkedişlere rağmen yine de, kalbin öteki tarafından okşanmasını, onun kuytularının sıcaklarında sarmalanmasını talep eden çakma sanmaların, kıyımları değil midir kayıp zamanlar...

Camdan Bir Kuş Girdi başlıklı yazıdan(2008)...

Fotoğraf: Petr Drozdov

Münih

Film, ele aldığı konu ve onu işleyişi bakımından nereden baktığınıza bağlı olarak (tam da Orhan babanın sen de haklısın şarkısındaki gibi) farklı analizler ve tartışmalar yapabileceğiniz derinlikte bir ''terörizm'' sorgulamasına olanak veriyor.

Ama, sonuçta tüm tartışmalarınızın gelip dayandığı bir nokta var ki; o da, şiddet şiddeti doğurur tezini doğrularcasına, filmin sonundaki toplantıda ajanların dilinden dökülen ''her öldürdüğümüz Filistinlinin yerine altı yeni Filistinli çıkıyor'' sözlerinde gizli.

Film: Terörizmle mücadelenin aslında siyasal ve sosyal anlamda ne kadar zor, çaresiz ve uyguladığı yöntemler itibariyle tartışılabilir olduğunun özetidir.

Filme kuramsal anlamda ve taraf olmadan baktığınızda, tarihin en önemli eylemlerinden birini kendi haklılığına dayandırarak yapan bir grup (Filistinliler), ön yargılı bir operasyonla tarihin en büyük fiyaskolarından birini gerçekleştirerek gereksiz yere kan döken ve yaptığını meşru kabul eden büyük bir devlet(Almanya), diğer yanda yine kendi doğruları üzerinden kendi haklılığına dayandırarak bir tür fedailer mangası oluşturup illegal ve modern toplumun adalet kurallarının ötesinde bir biçimde insan avı yapan bir başka devlet(İsrail)...

Bunlardan hangisi niteliği açısından kuramsal anlamda terörizm tanımının dışındadır?

Film tam da bu durumları önümüze seriyor ve soruyor. Ve bizi düşündürtüyor... Ve film -her öldürdüğümüz Filistinlinin yerine altısı çıkıyor- gözlemini yapan, ama gözünü kırpmadan da adam öldürebilen eşi hamile ''kahramanımızla'' birlikte bütün tarafların insan olma vasıflarının yaptıkları işle çelişen duygularını da bize yansıtmayı başarıyor.

Siyasal sorgulamalarınızı bir yana bırakıp, taraf olmadan sadece bir film gibi baktığınızda: Klasik, illegalde birbirini yok etme savaşları veren ajan temalı filmlerin, incelikli ve zeki tadını fazlasıyla veriyor.

Çok küçük yaşlardan beri Filistin İsrail sürecini özel bir ilgiyle izleyen biri olarak, konu üzerine çekilmiş tüm filmleri izledim. Belki de en tarafsız sayılabilecek ve işlediği konu(terörizm) üzerine en çok düşündürten filmlerden birinin Münih olduğu düşüncesindeyim...

İzlenmeden önce ya da izledikten sonra; özelde Münih olayı, genelde de Ortadoğunun bu sorunu üzerine bir şeyler okunursa, filmin değeri çok daha iyi anlaşılabilir.

Bütün bunlar beni ilgilendirmez ben film izlerim diyorsanız da izleyin. Çünkü, çok heyecanlı ve kaliteli aksiyonları olan bir görsellik abidesidir aynı zamanda, kendinizi 70 lere ışınlamış olursunuz...

Yazının İlk Yayın Tarihi Ekim 2008

Ölüm Kitabı 'Misery'

Stephan King'in, Türkiye'de Sadist adıyla yayınlanan romanından uyarlanan, yönetmeni Hakan Boyav olan, Adana Devlet Tiyatrosu'nun iki perdelik oyunu Ölüm Kitabı "Misery", dekor ve ışık tasarımıyla göz dolduruyor. Başarılı gerilimi; etkili ses efektleri ve ürkütücülüğü dozunda bir müzik destekliyor.

Ölüm Kitabı; yazdığı son romanını yayınlanmak üzere yayın evine götürürken kaza geçiren Paul Sheldon'ın, o güne kadar yazdığı tüm kitaplarını neredeyse satır satır bilen Annie tarafından kaza yerinden alınıp ıssız çiftlik evine getirilmesiyle gelişen bir oyun.

Eski hemşire Annie, yazarı bir anlamda evinde mahpus ederken onun yayımlanmamış romanını okuma fırsatı da bulur. Ve o roman üzerindeki sözcükleri ahlak dışı bularak yazarla tartışır. Aslında Annie, yazarın Misery serisinin hayranıdır, ve yazarın Misery karakterini son romanında öldürüp seriyi bitirmesine öfkelidir. Oyun ilerledikçe gerilimin dozu yükselir. Annie, yazardan Misery karakterini yeniden canlandırmasını ister. Ona bir daktilo ve kağıtlar alıp bir oda düzenler. Yazarın itirazlarını bertaraf edecek bir kozu ve tehdit unsuru vardır elinde.
Oyunun sonu yaklaştıkça bir yandan Annie'nin geçmişini anlarsınız ve gerçekle hayali nasıl iç içe koyup yaşadığını farkedersiniz.
Bütünüyle üst düzey bir oyunculuk gösterisi olan Ölüm Kitabı'nın en önemli anlarından biri; gerilimin dozunu tavana vurduran müzik ve ışık efektleriyle desteklenen ayak kırma sahnesidir. Salondaki pek çok seyircinin vahşetten ürküp başını yana çevirmesini sağlayacak kadar başarılı canlandırılır. (Romanı okuyanların betimleme açısından en öne çıkardıkları andır bu.)
Tiyatro deyince komiklik algılayan bir kısım seyircinin, şizofren bünyenin gelgitlerininin bir yansıması olan diyaloglara zaman zaman kıkırdamasını; gerilimin yansımasından kaçıp mezarlıkta ıslık çalma olarak yorumlayabileceğimiz gibi; karakterlerin, Ahenk Demir ve M. Şekip Taşpınar* tarafından büyük bir başarıyla canlandırılmasının teyidi olarak görebiliriz.
Ölüm Kitabı, radyo tiyatrolarının tadını yaşatan bir oyun. İzlediğim oyunda illa da sahne kalabalık olacak demiyorsanız... Karakter analizleri yaparken sağlam bir öykü üzerinden gerilim yaratan tiyatro oyunları sizi sıkmazsa... En azından emeğe ve sanata saygınızdan dolayı yanımda oturan çift gibi birinci perdenin sonunda salonu terk etmeyecekseniz... Jack Daniel's seviyorsanız... Dekorları Sinan Yardımedici'ye, ışık tasarımı H.İbrahim Karahan'a ait, M. Şekip Taşpınar ile Ahenk Demir'in gerçekten muhteşem oynadıkları 2,5 satlik bu şahane oyun, aklınızın not defterinde bulunsun.

*Paul Sheldon'ı oynayan M. Şekip Taşpınar'ı Kurtlar Vadisi hayranları hatırlayacaklardır.

MEVLANA "ÇAĞRI"

Bazen yazarken, insan nereden başlayacağını şaşırır. Özellikle farklı ve izi derin bir lezzetin aktarımında kafanız fazlasıyla karışır. O kadar büyük bir zenginlik, o kadar coşkulu bir taddır ki ruhunuzda kalan, bütünlüğün içindeki anların hangisini öne koyacağınızı bilemezsiniz, kıyamazsınız.

O anlar bütününün bazı anlarını eleştirseniz de, bazen sıkılsanız da, duygularınızın yoğunluğu, tüm o olumsuz bakışlarınızı süpürüp yaşamın denizlerine döker. Ve siz, ruhunuzda kalanların çoğaltımıyla zamanın kumbarasına atarsınız anlar bütününden biriktirdiklerinizi...

Çağrı'nın finali; tam da ifade etmeye çalıştığım ruh halini yansıtan, mutluluğu, memnuniyeti, şahane bir 95 dakika yaşatan sanatçıların emeğine duyulan saygıyı, huzur dolu duyguların saflığını, yüreklerden kopup gelen 'bravo'ları, sanatçıyla izleyiciyi bütünleştiren alkışları tümüyle içinde barındıran kocaman ve şahane bir fotoğraftı.

Oyun çıkışında; ilk canlı bale gösterisini izleyen, bir dönem baleye de bulaşmış olan, böyle bir gecede eşlik etmesinden onur duyduğumuz ünlü ressam Naz Özsamsun'a ne düşündüğünü sorduk. LA PARAGAS dışında hiç bir medya kuruluşuna demeç vermeyen sanatçı Naz Özsamsun, bazen durağan gelse de gösteriyi çok beğendiğinin altını çizdi. Birbirinden değerli resimleri sanat dünyamıza kazandıran sanatçının görsel kalitesini bildiğimiz için; ışık, kostümler, dekorlar uyumunu değerlendirmesini de istedik. Dilinden dökülen tek bir kelime, uzun cümleler kurularak ifade edilemeyecek bir özeti yapıyordu: Bayıldım.

Mevlana, bu topraklarda yüzyıllarca sonra bile bu kadar güzel anıldığı için gurur duyardı denilesi gösteri; Samsun Klasik Türk Müziği Korosu Orkestrasından dört sanatçının sahnenin yan tarafında kendileri için düzenlenmiş bölümde yerlerini almasıyla başladı. Özel tasarlanmış kıyafetleriyle çok hoş bir görüntü sergileyen sanatçıların keyifli giriş müziği; vurmalıların, elbette kudümün ritmi üzerine üflenen neyin ve udun muhteşem tınılarıyla harika bir konser tadı yaşattı salona...

Ortalığın birden ve tümüyle karanlığa gömülmesiyle ön perde açıldığında, üzerimize doğru gelen beyazlıklar, iri taneli bir tipiyi çağrıştırıyordu. Olağanüstü güzel, çarpıcı ve gittikçe yükselen bir ritmle salona akan kar beyazların arasından seçmeye başlamıştık ki semazen görüntülerini, bir anda duruverdi herşey... Video görüntülerin aktığı perde kalktığında ortaya çıkan ve sahnenin tümüne hakim olan aydınlık, hoş motiflerle bezenmiş şeffaf perdelerden oluşturulmuş mekanla yaratılan konsept, içindeki müritlerle birlikte evreni ve dergahı simgeliyordu.

Zaten gösterinin geneline bakıldığında simge kulanımının beden diliyle nasıl güzel birleştirilmiş olduğunu seziyordunuz. Ara ara Mevlana felsefesinin ana cümleleriyle de desteklenen gösteri, konuyla derinliğine ilgisi olmayanlara bile dans ve müzikle anlatabiliyordu hikayeyi... Zaten yeniden doğuşa vurgu yapan şeb-i aruz la başlamıştı herşey.

Can Atilla'nın zaman zaman elektronik ögeleride de kullandığı ve farklı ritmlere sahip temalarla bütünlediği müziğine dörtlünün canlı katkısı, ortaya şahane bir müzik ziyafeti çıkarıyordu. Şems'in ardından, yaşanan yalnızlığı vurgulayan, ana müziğin sustuğu, Mevlana'nın neyin sesine sığındığı sahnede, dörtlümüzün performansı müthişti.

Dünyevi aşkla, yüce aşkın alevler içinde anlatıldığı sahnedeki lazer kullanımı, itfaiyeyi arattıracak nitelikteydi. Son derece çarpıcı ve ışıltılı renklerin kullanıldığı ve nefsi simgeleyen sahnelerde fon olan elma ve onu elinde tutan kadın görüntüleri çok güzeldi.

Her olan biteni anlatma isteğim yüzünden kafam o kadar karışıyor ki, neyi öne koyacağımı şaşırıyor ve bir türlü toparlayamıyorum yazıyı. Bütün unsurlarıyla yerli olan bu güzel eserin dokunulası o kadar çok noktası var ki; Işık düzenlemesini yapan Robert Cramer'a ayrı bir paragaf, kostümleri tasarlayan Funda Çebi'ye ayrı bir paragraf, son derece geçişken ve efektif dekor tasarımını yapan Tayfun Çebi'ye ayrı bir paragraf, librettoyu yazan Şefik Kahraman Kaptan'a ayrı bir paragraf, kareograf Mehmet Balkan'a ayrı bir paragraf, video tasarımlarını yapan Şafak Türkel'e ayrı bir paragraf, sahneye koyan Lale Balkan içinde ayrı bir paragraf açmak gerekiyor.

Gösteriye zarafet ve estetik katan iki muhteşem balerin; Gevher- Nazmiye Kıratlı ve Şehvet- İpek Özgüncü'nün altını kalın kalın çizmek gerekiyor. Günlük dilde kadın güzelliğini vurgulama için kullanılan balerin gibi cümlesini sonuna kadar hak ettiklerini belirtmek gerekiyor. Mevlana- David Khozashvili, Şems- Lasha Khozashvili, Zerkup- Erkan İnan ve adını buraya sığdırmanın güç olduğu Samsun Opera ve Balesi'nin diğer tüm danscılarının performanslarıyla rüya gibi bir gece yaşattıklarını çok güzel cümlelerle anlatmak gerekiyor. İnsan yetemiyor.

Fakat yazı ne kadar uzun olacaksa olsun, okuyanı ne kadar sıkacaksa sıksın onlardan bahsetmeden yazıyı bitirmek duygulara ihanet olur. Kudüm : Nihat Gönül, Vurmalı: Okan O. Dolgunyürek, Ud: Mehmet Yetimoğlu, Ney: Pelin Başar'dan oluşan Samsun Devlet Klasik Türk Sanat Müziği Korosu Orkestra sanatçılarını yürekten kutlarken; ülkenin en bilinen neyzeninin köklerinin olduğu bu şehirde neyi doyumsuz bir güzellikle üfleyen Pelin Başar'ı da bir adım öne çıkarıp alkışlamak gerekiyor... Udun insanı teslim aldığı her anda aklımdan geçen isim, kıyas noktam: Anouar Brahem'di... Bundan sonra ud dinlediğimde aklımdan geçen ad Mehmet Yetimoğlu olacak.

Yani! Mevlana felsefesinin tüm unsurlarını içinde barındıran, onun öğütlerinden yola çıkılarak oluşturulmuş güçlü bir metni, yerel ve evrensel seslerin harmanlandığı şahane bir müziği, modern dansla balenin çok güzel birleştirildiği, adında Mevlana olan her oyunda akla gelen sema gösterilerine sırtını dayamadan ama onun unsurlarını danslarına yedirmiş, finalinde dört semazenle dozunu ayarlamış, tek perdelik yüzde yüz yerli bir bale Mevlana- Çağrı... Hangi tür müziği, hangi tür sanatı seviyorsanız sevin, çağrıya mutlaka kulak verin ve bu baleyi izleyin!

Pek Bi Manasız Fotoğraf

Beyaz peynirle kavuna değiyordu anasonunun dokusu...
Mangalın dumanına yüklenmiş deryaların kokusu ...

Cümle kelamın kırılıyordu beli...
Duyduğum son lakırdı cümlenin sonundaki kelimeydi:
Deli

İki taşın arası deklanşöre basmış oğlan.
Ortaya çıkmış ne idüğü belirsiz bu an!

Fotoğraf: Tırtıl

Kamelyalı Kadın- La Traviata

Şef Marcus Baisch yönetimindeki SDOB orkestrası, daha perde açılmadan başlayan ve dalga dalga yayılan lirik müzikle izleyiciyi adeta ellerinden tutarak; kadehlerin neşeyle kalktığı, şuh kahkahaların atıldığı kalabalık ve renkli bir partinin içine taşıyordu. Son derece eğlenceli bu giriş, operanın sıkıcılığı konusunda ön yargıları olan seyirciyi ânında yargılarından kopartıyor, zevkli ve eğlenceli bir seyir vaadiyle koltukların keyfine teslim ediyordu.

İşi espriye vurduğumuzda, Türk filmlerinde sıklıkla rastlanılası bir öykü üzerine kurulu olan La Traviata'nın, operaya uzak izleyici gözünde dahi kabul görmesinde; bazı aryaların söylendiği uzun ve tek kişilik sahnelerde düşen ilgiyi tekrar ayağa kaldıran bir kurgu oluşturan Rejisör Murat Göksu'nun başarısının yanı sıra, dekor tasarımını yapan Filiz Dinç ile kostümleri hazırlayan Aydan Çınar'ın esere kattıkları görsel zenginliğin etkisinin, epeyice fazla olduğunun altını çizmek gerekiyor.

Özelikle çok kalabalık tutulmayan ama hedefi on ikiden vuran sade dekorların yer aldığı sahneye -sanki salonun duvarında asılıymış hissiyatı veren- çerçeveli ve kocaman bir ayna koyma fikri; hem derinlik katıyor hem de doğru renklerin seçildiği başarılı ışık kullanımıyla birlikte çok hoş fotoğraflar sunuyordu. Öne açılı dev ayna; özellikle kalabalık davet sahnelerinde, arkada kalanların hareketlerinin de görülmesini sağlıyordu. Bu derinlik, eserin en durağan yerlerini bile canlı kılıp temposunu artıyor, her şeyden önemlisi de operayla tanışmamış ve sıkıcı bulan izleyicinin ilgisini çoğaltıyordu

Eserin bir bölümünde yukarıdan inerek sahneyi bölen şeffaf siyah perde, Alfredo ile Violetta'yı, kalabalığın içinden baş başa bir âna sürüklerken, ikisinin düeti boyunca arka planda kalan ve kıpırdamaksızın duran kalabalığı da bir tablo gibi yansıtıyordu. Arkadaki oyuncuların verdiği kıpırtısız resim o kadar başarılı ve sahiciydi ki, insan perde üzerine yapılmış bir resim mi bu acaba diye düşünmeden edemiyordu.
Birinci perdenin sonunda izleyenlerin soprano Otilia Ipek'in performansına bakarak ilk akıllarından geçirdikleri cümle ve sordukları soru muhtemelen şuydu: Bizim sanatçı diye altına unvan yazdığımız popüler şarkıcılarımızdan herhangi biri sesini bu kadar oynatarak, bu kadar uzun parçalar söyleyebilir mi? Üstelikte çıplak sesle... Ve onlar sanatçıysa bunlar ne?

Kamelyalı Kadın rolündeki İtalyan soprano Otilia Ipek, söylediği birbirinden güzel aryalarda ortaya koyduğu performansla uçurmuştu zaten ilgili ilgisiz tüm izleyiciyi... Ve sanatının gücüyle teslim almıştı tüm salonu. Ben dahil salondaki pek çok insan karşılarındakinin dünyaca ünlü bir soprano olduğunun farkında bile değildi. Dolayısıyla bir sopranonun sanat gücünü ve samimiyetini izleyiciye geçirmeyi başaran yeteneğinin, ön yargısız ve içtenlikli karşılıklarıydı alkışlar.

Yine konuk sanatçı, Alfredo'nun babası rolündeki bariton Georgio Cebrian; canlandırdığı karakterin gereği aşkın önüne engel koyan kötü adam duygusunu yaşatan antipatik bir kişilik gibi dursa da sanatıyla ve ortaya koyduğu başarılı performansla seyircinin en sempatik baktığı ve final seremonisinde elleri kızarırcasına alkışladığı sanatçı olmayı başarıyordu.

Ve Alfredo Ari Edirne: Karakterin hakkını veriyor olmanın yanı sıra tenor seslere daha yatkın kulağımdaki tüm pasları, söylediği aryalarla alıp bir kenara atıyordu. Onun oyunculuğunun bu kadar öne çıkmasında Otilia Ipek gibi dünya çapında bir soprano ile oynuyor olmasının etkisi var mıdır bilmiyorum. Bu anlamda yorumlar yapabilecek kadar ne opera izlemişliğim ne de özel ve derin bir ilgim var sanata... Zaten nereye ne yazsam teknik bir gözün değil de izlediğimin bende ve etrafta yarattığı hissiyatın bir yansıması oluyor sözcüklerim.

Oğul Alexandre Dumas'nın gerçek bir olaydan yola çıkarak yazdığı, 19. yüzyılda yayınlanan ve döneme damgasını vuran Kamelyalı Kadın adlı romanından Francesco Maria Piave'nin uyarladığı metni besteleyen G. Verdi'nin ilk kez 1853'de Venedik'te sahnelenen operasını, yaklaşık yüz altmış sene sonranın olanaklarıyla kendi şehrimin güzel sahnesinde Mussano'yla birlikte izleyebilmek ve onun ilk canlı operasının dünya çapında üne sahip iki önemli sanatçının konukluğuna denk gelmesi, ayrı bir güzellikti.

İtalyanca cümlelerin, hikâyeyi anlamakta sorun yaşayacak izleyici için sahnenin üst kısmına lazer yardımıyla aktarılması, her perdeden önce çok güzel bir ses tarafından öykünün anlatılması, özellikle operayla yeni tanışan ve hikâyeyi bilmeyen izleyiciler açısından önemli bir avantajdı. Geçen sezondan beri tekrar edilen bu eserin yine kalabalık bir izleyiciye sergileniyor olması da, yaşadığım şehirle gurur duymamı sağlayan kocaman bir sevinçti.

Kamelyalı Kadın; hayatında bir kez bile opera izlememiş insanları, en azından sanatla tanıştırmayı başarabilecek renklilikte ve görsel zenginlikte koyuluyor sahneye... Klasik müziğe, özellikle aryalara tahammülsüz ve konuda inadım inat diyen izleyicinin dahi kulaklarını tıkayıp, sadece sahnede olan biteni seyretmekten zevk alabileceği renkli, hareketli ve baleyle desteklenmiş bir kurgusu var Samsun Devlet Opera ve Balesi'nin La Traviata'sının. Özellikle takipte olmak gerek!

Recep İvedik Sosyolojisi 2 : Gözlemler Düşünceler

1.bölüm için buradan lütfen

Hafta başından beri ısrarlı cümleler kuran Tırtıl'ın talebi üzerine Recep İvedik 3'e gitmeye karar vermiştik. Filmi önemsemediğim ve değerli de bulmadığım için izleyeceğimiz sinemanın da önemi yoktu açıkcası... O yüzden şehrin merkezindeki sinemalardan biriydi tercihim. Sinema öncesi denetlemem gereken bir yeri aradan çıkarır, oradan da yakındaki bir sinemaya gideriz fikrindeydim. Tırtıl'ın en bayıldığı işlerden biri ajan modunda yaptığımız bu denetlemelerde bana eşlik etmek. Her çocuk gibi yaş aldıkça hayallerine farklı meslekler konuşlandırdığından, bir dönem Arka Sokaklar dizisi yüzünden komiser olmuşluğu da vardı. Bana eşlik etmek istediği durum da tam hale uygun olduğundan, biraz daha besleyerek komiser figürünü, ajanlık haline getirmiştik işi. Olay yeri incelemelerimizin ardından, onun gözlemlerini de paylaştığımız sohbetlerin keyfine doyum olmadığının altını da, gülümseyerek çizebilirim. Sonuçta, ikna yeteneği güçlü Tırtıl'ın dediği oldu ve gizli denetimimizin ardından biz üçüncü kere el değiştirip adı Oscar Sineması olan mekânın sevdiğimiz salonunda bulduk kendimizi...

Yazının giriş kısmını akıp giden zamana bir not olarak düşüp de filme gelirsem; kesin kanaat getirdim ki Recep İvedik, bir film karakteri olmanın ötesinde bir kimlik artık. Bir topyekünlüğü içermese de saptamam, belli yaş grubundaki gençler için bu gerçeği kabul etmek zorundayız. Ve onlar büyüdükçe kitleye ilave olan yeni yaş gruplarını kattığımızda, serinin Recep İvedik 4, 5, 6, 7 diye devam edeceği de belli olduğuna göre; bu gerçeklik halinin daha da pekişeceğini ve ileriki yıllarda Recep İvedik'in başbakanlıktan cumhurbaşkanlığına kadar her makam için desteklenen ve önerilen bir kimlik olarak ülke gündeminde yer tutacağını söylemek ve bunu öngörmek abartılı bir düşünüş olmaz(!)

Filmi izlerken etraftaki yaş grubuna ve o çocukların filme katılma hallerine bakarak genel tepkileri, gülme halleri ve katılımcı espirilerinden yola çıktığımda; Recep İvedik'in perdede oynayan sanal bir figür değil de salondaki benden bile daha kanlı canlı bir varlık olduğunu hissettim. İşin garibi, ilk filmi Mussano'yla birlikte seyrettikten sonra üzerine Recep İvedik Sosyolojisi diye uzunca bir yazı yazmış ben bile, izlediğimin bir karakter değil de hayatımızın içinde zaten var olan bir insan üzerine yapılmış biyografi olduğu duygusuna kapıldım. Yani Recep İvedik, hayatın içinde var olan, medyadan, oradan buradan bir şekilde tanıdığım kanlı canlı bir şahsiyetin perdede bir aktör tarafından canlandırılmış hali gibi geldi bana. Bu algılama biçimime ve kanıksama halime şaşırdım açıkcası...

İlk filmi izlerken; çok küçük yaşlarda izlediğim, 002 Yavruyla- Katip tiplemesinin bütünüyle yalaklık üzerine kurulu, mizahın kenarından bile geçmeyen komik(!) filmlerini hatırlayarak, Recep İvedik'in de o kategoride bir figür olarak sinemada yer tutacağını düşünmüştüm. Bilemiyorum, belki de bugünkü yaygın iletişim ve bilişim teknolojileri yüzünden, sürekli hayatımızın içinde, dip dibe yaşadığımız ve göz önünde bir karakter olduğu için Recep İvedik; onların ötesinde ve daha başka bir yere oturmuş gibi geldi bana...

Birinci İvedik seferleri sırasında yorum yazdığım sinema sitesinde, iki farklı görüş arasında süren meydan savaşlarının tam ortasında, uzunca bir gözlem yazısı yazmış, savunanları anladığıma da vurgu yapmıştım. Filmi eleştirenlere topyekün ve ellerine geçirdikleri her türden kelime ile saldıran İvedik hayranları durumu kavramış ve bana pek bulaşmamışlardı. Bu filmi izlerken, o durumun aşıldığını ve Recep İvedik'in toplum tarafından artık tam anlamıyla kabul gören olağan bir varlık halini aldığını farkettim. Her alandaki lümpenleşmenin artık eleştirenleri bile bezdirdiğini ve dirençlerin kırıldığını gördüm.

İlk yazımda, Şahan bunu kullanarak aslında daha sağlam senaryolar üzerinden mesajları da olan bir film yaratıp niteliği artırabilir ve gerçek bir sanatçı kimliğine bürünerek düzeyli ve gerçek anlamda bir mizahi figür yaratabilir diyerek bir eleştiri noktası üzerinden göndermede bulunmuş, elindeki malı iyi satan ve ondan para kazanan tüccar kimliğine vurgu yapmıştım. Bu filmde gördüm ki, içine koyduğu durumlarla sadece kendini eleştirenlere cevaplar veren, ucuz göndermeler ve sataşmalar içeren sosyal sorumluluk mesajları(!) vermiş.

Filmde gülüp eğlenmedim mi? Hem güldüm hem düşündüm! Recep İvedik'e bir karakter olarak baktığımda, ön cümlelerde belirttiğim gibi bir figür görüyorum. Ama onu yaratanın sinema sanatı ve sanatın işlevi açısından ortaya koyduklarını görünce, hakikaten üzülüyorum. Çünkü sadece eğlendiren bir film olarak bakamayacağımız kadar yanlış göndermeleri ve etkisi olan bir film bu.

Recep İvedik için 7+ yazıp, 13 yaş altının aileleri yanlarında olmak şartıyla gelebilmelerine izin veren makamı da ayrıca sorgulamak gerekiyor. Benim bakışımdan ve bugünkü gençliğin yaşamı algılama düzeyini göz önüne aldığımızda 16 artının bile üzerine çıkıp 18 + ibaresini koymak gerekiyor bu filme... Sanatın ölçüsü olarak filmlerinin izleyici sayısı ve yaptığı hasılatı gösterge kabul eden sanatçılara ve bunun üzerinden değerlendirme yapan kitlelere de en azından şu farkı hissettirmek gerekiyor: Yahşi Batıya'da gitmek istemişti Tırtıl, ben ısrarla engel olmak istemiştim ve filmde 13+ ibaresi olduğunu söylemiştim. O da aileden bir büyükle gidilebildiği noktasında diretmişti. Bunun üzerine o hafta sonu filmi izlemek üzere AFM ye gelmiş, gişenin yanında yasak yazısını farketmiş, içindeki 'yanında bir büyük olsa bile' cümlesini ona da okutmuştum. Hatta bununla yetinmemiş, gişedeki görevliye 'aile ile de olsa mümkün değil mi' diye sormuştum. O da bunun kesin bir kural olduğunu belirtmişti. O filmin yapımcıları da isteseler benzer bir izni alır ve yelpazeyi geniş tutabilirlerdi. Sanırım onlar biraz daha sanatçıydı ve ufak da olsa bir sanatçının taşıması gereken sorumluluğu taşıyorlardı.

Yani bu film ve seri en azından 16+ olsa, ben de gülüp geçecek ve bunca yazıyı da yazma gereği duymayacaktım.:))

Dayanışma

Kardeşlerim,
Gerçekten bahsetmemi istiyorsanız yine
öyle mesut, öyle mesudum ki ben
alabildiğine!

Nazım Hikmet

Fotoğraf : Tırtıl

Günışığında Fenerimin Değdiği Yerlere Bakasım Geldi...

Yüzüne bakıldığında; ideolojik öfkelerini, peşin hükümlü görüşlerini, düz ve saplantılı amaçlarını görmenin mümkün olduğu... Sabit ve ideolojik önyargılarının dışına çıkamayan dar bir dünya görüşüne sahip, adalet sisteminin tüm kurumlarıyla ideolojik hesaplaşma niyeti aşikar, kavgacı, faşizan duruşlu, yüzü gülmez, militan tavırlı birini adalet bakanı yaparsanız, ortaya çıkan tablo hiç de sürpriz olmaz.

Bir de;

Sürekli hukukun üstünlüğünden söz edip, batı standartlarını tüm kurum ve kurallarıyla ülkemize getireceğiz denilirken...

Gözlemciler tarafından, HSYK'daki müsteşarın varlığı bile yargının siyasallaşması olarak değerlendirilip kuruldan alınması konusunda ülkemiz aleyhine rapor yazılırken...

Karara umursuz bir tavırla bakarak ve müsteşarın varlığıyla yetinmeyip, yargı mensupları tarafından seçilen üyeleri de meclise seçtirme uğraşı içinde olunurken...

Lehinize olanlarla, hasım gördükleriniz aleyhine çıkan kararlarda, ve başta ergenekon olmak üzere işinize gelen her durumda hukukun üstünlüğüne vurgu yapıp, davanın işleyişini ve insan hakları ihlallerini eleştirenleri, yargının bağımsızlığı vurgusunu yaparak hukuka saygıya davet ederken...

Sıklıkla ve altını çizerek, 'Türkiye bir hukuk devletidir' cümlesini, kendi tavırlarınızı eleştirenlere ve hak aramak için eylem yapanlara karşı sloganlaştırıp göze sokarken...

Şu anki tabloya, 'bu bir yargı darbesidir deyip' yargının siyasallaştığı vurgusu yapılmasının; karşıdan bakıldığındaki görünüşü ne olabilir ki?


Ne yazık ki bu ülkede; mevcut anti demokratik durumlardan (seçim barajı dahil) yararlanıp iktidara gelenler kendi durumlarını daha da pekiştirmek için, daha önce eleştirdikleri her yetkiyi daha da artırarak kullanıyor.

Ne yazık ki yine bu ülkede, barajın üstünde kalıp meclise girmiş her siyasi parti, muhalefette bile olsa, barajı aşamayanlar sayesinde milletvekili sayısını artırdığından dolayı barajın rakip ekarte ettiren durumundan memnunluk duyuyor.

Ve ne yazıktır ki; her siyasal parti bir gün o barajın imkanlarını kullanarak tek başına iktidar olmanın hayaliyle yaşıyor. Tıpkı YÖK sisteminin cumhurbaşkanına verdiği yetkiler kendi düşünceleri doğrultusunda kullanıldığında sessiz kalanların, o yetki bir başkasına geçtiğinde bağırıyor olmaları gibi...

Tüm bu siyasal işleyişe baktığımda, ülkenin durumunu bir gerçelik olarak kabul ediyor, bir eleştiriyi yaparken de tek başına iktidarı suçlamak açıkcası vicdanıma ters geliyor.

Türkiye'ye şöyle bir baktığımda; ruhunda ve iç işleyişinde demokrasi anlayışı ve örneği olmayan, demokrasiyi, demokratlığı içselleştirememiş, oturdukları koltuklardan bir türlü kalkamayan parti liderleri ve sivil toplum yöneticelerine sahip bir ülke görüyorum.

Futbol kulüpleri dahil, sivil resmi tüm kurumların başındaki insanların kendilerini peygamber yetkileriyle donattığı, ağızlarından çıkanların kullar tarafından itiraz edilip tartışılamadığı bir statüler ülkesi burası.

Evlerimizin içinde çocuklarımıza; otoritelerimize karşı söz söyleme hakkı tanıdığımız, kendi yanlışlarımızı kabul ederek onların fikirlerini de değerli saydığımız, onları kendi iradeleri olan bireyler olarak görüp en azından görüşlerine değer vererek tartıştığımız günler geldiğinde; gündemimizi fazlasıyla meşgul eden bu çağdışı kavgaların hiçbiri de olmayacak sanırım.

Benim umudum var.

Görsel La Loba'nın 'step by step' adlı fotoğrafıdır.

Aşk'ın Tarifi

Masanın karşı tarafındaki genç kadına anlatıyordu yaşlı teyze... Gözlerindeki ışık, ağzından çıkan cümleleri çoğaltıyor, hikayesi, ana tanıklık edeni teslim alıyordu. Öyle anlı şanlı cümleler değildi kurdukları, hatta dikkati çekmeyecek kadar sıradandı belki anlattıkları... Masanın öteki tarafındaki genç kadın damarından yakalamıştı ki öyküyü, size ulaşmasına aracılık etmemi sağladı.

R..... Teyze 1942 doğumlu. 50 yıldır N..... Amca ile aynı yastığa baş koymuşlar. N..... Amca 11 yıl önce beyin kanaması geçirmiş ama bunu atlatmış. Ama geçen sene geçirdiği beyin kanamasından sonra yatalak kalmış. Önceden boğazına çok düşkün ama çok yemek seçen de bir adammış. R..... Teyze diyor ki; " evde yemek hazırlardım, erim gelince o yemeği beğenmez başka yemek isterdi, ben de pişirdiğimi dolaba kaldırıp onun istediği yemeği hazırlardım." Ve şimdi R..... Teyze niçin gözyaşı döküyor biliyor musun Ustam? Gözyaşlarını tutamayarak anlatıyor: " Şimdi önüne ne koyarsak sesini çıkarmadan yiyor. Nasıl endamlıydı, dağ gibi adamdı biliyor musun gadasını aldığım kızım! Nasıl içim acıyor beğenmediğini söyleyemediği için; bir kenara çekilip ağlıyorum. Allahıma hergün dua ediyorum. Allahım bana güç kuvvet versin diye. Erimi benden sonraya koymasın! Çocuklarım da elbet bakar ama benim gibi bakamazlar. O benim erim, ben onun altını temizlerken hiç yüksünmem de tiksinmem de. Ama evlatlarım belki tiksinir!.."

R..... Teyze Adana Ceyhan'lı... Ağzından gadasını aldığım lafı hiç eksik olmuyor Ustam. Ama nasıl candan ve içten çıkıyor o "gadasını aldığım" lafı bir görsen... Ve neden korkuyor anlatabildim mi? O ölmekten korkmuyor, O kocasından önce ölür de kocası (eri) rezil olur diye korkuyor... Nasıl bir sevgidir bu Ustam?

Sevgili Ophelia'ya, paylaştığı ve yayınlamama izin verdiği için teşekkürler...

Fotoğraf: La Loba

Aldırma Şair...

İdeolojik zulüm, bedenleri susturup yok ediyor belki...
Ama zaman, mutlaka ve kesinlikle hakedene, hakettiği değeri ulaştırıyor.

Bu avluda oturduğunuz her zaman diliminde, karşıdaki koğuşlardan avluya düşen yankıyı duyarsınız; bazen bir kadın, bazen bir genç kız, bazen bir yetişkin, bazen neşeli neşeli gülümseyen coşkulu çocuk seslerinden.

Ona, onca eziyeti çektirip yok ettiğini sanan güçlülerin adı sanı yokken ortada...
Şaire duadır, şiirinin şarkı olmuş halinden avluya düşen her bir mısra.

Sabahattin Ali, en bilinen şiiri 'Aldırma Gönül'ü bu cezaevinde yazmıştır.
Onun koğuşunda, 'Aldırma Gönül'ün şairi Sabahattin Ali burada kalmıştır.' yazar.
O koğuşa her giren, şarkıdan sözcükler mırıldanarak onu anar.
Ve bir çok insan, onu, orada tanır.

Ansiklopedinin adı; Edip Akbayram'dır.

*Sinop Cezaevi

Söylemesem de...

...
Yaşamın karşı kıyılarını bilemeden yaşamak çok güzel, güzeldi. Bugün durduğum yerden arkaya, orada bırakılmışlara bakmak istedim. Çok şey ve çok ad geçti ruhumun derinlerinden... Ve bugün, hepsinin izlerini sevdim. Onlar, beni ben yapmış sevgililerim. Bazen söylenmemiş tüm sözlerimi; herbirinin ellerini avuçlarıma alıp gözlerine söylemek isterim. Şimdi zamanın sonsuzluğuna serpiyorum. Sevgililer Gününüz Kutlu Olsun. Ben hep sevmiştim!.. Söylemesem de...

14.Şubat.2009 da yazılan Bugün Sevgililer Günüydü! başlıklı yazıdan...

Fotoğraf: Ewa Zauscinska

Bir Yaz Masalı

Bir Yaz Masalı, Ankara Devlet Tiyatrosu tarafından sahnelenen, William Shakespeare'in "Bir Yazdönümü Gecesi Rüyası" adlı yapıtından çocuklar için uyarlanmış, 2 perdelik müzikli bir oyun. Turnede olan ekip iki gün ve dört seans için şehrimize gelince, biz de animasyon ve çocuk oyunları danışmanımız Tırtıl'ın keskin emrine karşı duramayarak salondaki yerimizi aldık.

Her ne kadar oyun broşüründe 'özellikle ilk gençlik (9-12) yaş dönemine seslenir' yazıyor olsa da, salondaki izleyicinin tümünün yüzüne yansıyan hoşnutluktan yola çıkıldığında, her yaştan insana hitap eden bir oyun olduğunu farketmek olasıydı.

Oyunu izlerken, yazacağım yazıyı da gözeterek, öne çıkaracağım oyuncuları oluşturuyordum kafamda. Başlangıçtan itibaren bazı karakterleri öne çıkartsa da aklım, ilerleyen dakikalarda ve oyunun bütününde, toplam kaliteyi ve ortaya koyulan performansları görünce, hiçbirini bir diğerinden ayırıp öne çıkartamadım.

Oyun çıkışında, LA PARAGAS animasyon ve çocuk oyunları danışmanı Tırtıl'dan; her etkinlik sonrasında olduğu gibi, genel bir değerlendirme yapmasını, bunun yanısıra da oyuncuları beş yıldız üzerinden yorumlamasını istedik. Bay Tırtıl'ın tartışmaya mahal bırakmayan netlikteki yanıtı şu oldu: "Bu oyunda kimseyi kimseden ayıramıyorum. Çünkü; hepsi beş yıldızlık oynadılar." Ayrıca ilave etti Bay Tırtıl: "Bu oyun Sihirbaz Oz'dan daha iyiydi."

Aşk temasını ve onun farklı hallerini öne çıkaran... Sınıfsal niteliklerin aşka, ilişkiye yansımalarını ve bu farklılıkların aşkın önüne koyduğu engelleri tartışan, bu engellere rağmen aşkı yücelten ve engel tanımazlığına vurgu yapan bu güzel oyunu, Bay Tırtıl'ın gözünde Sihirbaz Oz'un üzerine çıkaran özellikler, uyarlama ve oyunculukların dışındaki nedenlerdi: Bir Yaz Masalı'nın daha zengin bir dekora sahip olması, karakter sayısındaki fazlalığın öne çıkardığı aksiyon, onun doğal bir yansıması olarak kalabalığın getirdiği akıcılık ve içinde barındırdığı mizahtı.

Müziklerini Can Atilla'nın yaptığı, Emel Bala Gürel tarafından son derece güzel uyarlanan oyunun başarılı dekorlarının altındaki imza Günnur Orhon'du. Yönetmen Cahit Çağıran'ın karakter seçimlerindeki başarısının yanı sıra, Funda Karasaç'ın giysi tasarımları ve Osman Uzgören'in keyifli ışık düzenlemeleri oyunun bütünlüğüne ve toplam kalitesine katkı veren en önemli unsurlardı.

Bir yetişkin masalı atmosferinde geçen oyunun, salonda bulunan anaokul öğrencileri dahil herkesi avucunun içine alabilmesinin altında yatan temel nedenler; son derece naif ve mizahi anlatımının yanısıra, oyun içine yerleştirilmiş illüzyon gösterileri, güzel şarkıları ve daha küçük yaştaki çocukların ilgisine yönelik olarak hazırlanmış renkli kostümler giyen, palyaço tadındaki soytarıların başarılı oyunlarıydı.

Okuyucuya Not: Bir Yaz Masalı rastlanıldığı yerde kaçırılmaması gereken bir oyun. Hem derinliği, hem edebi tadı, hem de uyarlama esnasında oluşturulmuş diyalogların şiirselliği açısından kalıcı izler bırakan, çok lezzetli bir tiyatro eseri. Olurda yakınızda bir yerden geçerse bu oyun, karşılaşırsanız bir gün bir yerde, çocuklarınızı sakın mahrum bırakmayın Bir Yaz Masalı'ndan.

Günün En Hoşluğu: Oyunun sahne alacağı Atatürk Kültür Merkezi binasına gelirken yol üzerinde rastlaştığımız; 'bir an önce'nin heyecanı yüreklerinden taşan, telaşlı ama sıralı küçük öğrenci gruplarının, insana sevinç ve umut taşıyan cıvıltıları etkileyiciydi. Ana okulları dışındaki öğrencilerin, daha kenar semtlerden ve hatta köylerden getirilmiş olması; bunca zahmeti göze alan o öğretmenlerin ellerinden öpmek isteği yaratıyordu.

Bunlardan daha önemlisi de, insanların kafalarının içindekilerden ötesiyle ilgisi olmayan; bireysel tercihleri, bir başkasına zarar vermediği sürece sorun etmeyen biri olarak toplumda oluşmuş bir ötekileştirme halinin yansıması olan şu cümleleri buraya yazmak, vicdani bir eziyet yaratıyor olsa da bende, toplumsal önyargılara ve bakışa ufacık da olsa bir katkı sağlar ve artık söz etme gereği duyulmayan bir doğallığa ulaşılır diye sözünü etmek istediğim olay şudur: Tahminimce, ilkokul 1. ve 2. sınıf karışımından oluşan, öğretmen sayısına bakıldığında da dört ayrı sınıf olduğu anlaşılan bir öğrenci grubu vardı. Öğretmenleri dört genç kadındı. Başları bağlı, üzerlerindeki paltoları dizlerinin altındaydı. Görüldükleri heryerde önyargılarla mahkum edilebilecek bu dört genç kadın, laikçilik oynamaktan öte bir tavır sergilemeyen ve aslında depolitize bir kesimin gözüne sokuyorlardı sanki bir gerçeği... Onlar, üstelik teması aşk olan, farklı bir kültüre ait bir büyük edebiyat uyarlamasına kızlı erkekli küçücük öğrencilerini getirerek; siyasallaşmış erkek bağnazlığından uzak, duyarlı, saygılı ve öğretici kimliklerini sergiliyorlardı.

Ve keşke; o salonda, bakışlarda bile ötekileştirilmiyor olmalarına rağmen kendilerini kalabalığın dışında gibi hissetmeseydiler.

Barbarları Beklerken

Nobel ödüllü yazar J.M. Coetzee'ye ilk çıkışını yaptıran bu kitabın, Afrika'daki sorunların biraz olsun anlaşılabilmesı bakımından, Terry George'un filmi Hotel Rwanda ile birlikte iyi bir ikili olacağını düşünüyorum. Hotel Rwanda, Afrika'daki durumu dış mihrakların nifakları ve etkileri kapsamında sorgularken, Barbarları Beklerken bundan biraz farklı olarak, bizzat devletlerin totaliter yönetimi özelinde ele alıyor.

Yazar, olayların geçtiği küçük sınır kasabasının bulunduğu ülkenin ismini vermese de, bir dönemin Güney Afrika'sına gönderme yaptığını anlamak zor değil. En azından kitabın arka kapağında böyle yazıyor. Zaten kendi de Güney Afrikalı... Barbarları Beklerken, imparatorluğun askerleri aracılığıyla azınlıklar (sözde barbarlar) üzerinde uyguladığı baskıyı, yer yer soykırıma varan, hatta ucu bizzat kendi vatandaşı olarak gördüğü ve büyük bir lütuf olarak yaşama hakkı tanıdığı insanlara dokunan boyutlarıyla ele alıyor. Olaylar, kasabanın en üst düzey idari yetkilisi olarak çalışan sulh yargıcının gözünden aktarılıyor.

Kitapta yardımcı oyuncu rolünde ise, herşeyin yanlış olduğu yerde doğrunun olamayacağını bile bile, yine de kendi doğrularını savunan; dolayısıyla insani değerleri temsil eden sulh yargıcımızın yaşadığı bulanık, belli belirsiz; ancak içten duyguların ördüğü bir aşk var. Coetzee sulh yargıcının ismini bizden saklasa da, o herhangi bir insanı (!) temsil ettiği için bunun bir önemi yok.

Barbarları Beklerken, Afrika üzerinden, baskıcı rejimlerin kendi koltuklarını sağlama almak uğruna yarattığı hayali düşmanları ve uyguladığı insanlık dışı politikaları anlatırken, bunu yine de "insancıl" bir gözle yapmayı başarıyor...

"Son Yılın Üç Mevsimi"nden*

Yirmisekiz yaşımdan altmışdörde… 1970’denberi buralardayım. Sahildeki ev yapılmadan önceleri eşim ve kızımı çiftliğe babasının yanına getirir, ben sabah akşam otobüsle gider gelirdim. İşim Tophane’ye yakındı. Akşam üzerleri Karaköy’den, uzun bir dolmuş kuyruğu ile Aksaray ve oradan minibüsle Topkapı’ya, otogardan yer bulabildiğim otobüslerle bir buçuk iki saatte çiftliğe gelirdim. Rumelilerin porta dedikleri avluya açılan büyük kapının önünde beklenişimin mutluluğu çektiğim eziyeti unuttururdu. O güne kadar tanışmadığım bir dünyanın içindeydim. Sağım solum çiftçi ve konu; uzun uzadıya çiftçilikti. Burada erkekler harman zamanı dışında öğleye kadar yatar, sonra gece yarılarına kadar oturur söyleşiye koyulurlardı. Onlar uykularına yeni yeni dalmışken ben sabah erken uyanır yolu tutardım. Bir buçuk kilometre kadar yürüyüp kavşağa ve oradan bindiğim otobüsle Topkapı’ya gelir, sur içinden Karaköy dolmuşuna binerdim. Yılların tüm yazları böyle sürdü gitti…

Otobüs yolculukları bana güdümlü bir okuma olanağı sundu. Her yaz bir yazarın toplu yapıtını bitirirdim. Aytmatov’unkiler ve özellikle “Toprak Ana”nın tadı damağımdadır. Bu kitabı zaman zaman alır, Tolgunay Ana’nın toprak anayla söyleşisini okurum.

Kitap okuma modam vardır benim. Bir süre anılara dadanırım. Bir zaman öykülere romanlara, ve kimi mevsimi yakın tarihimizle geçiririm… Balkan bozgununa ait anıları ağıt söyler gibi okurum. Rumeli’de kaybettiklerimize yanarım. Ve bir an gelir gözlerim dolar, boğazıma bir yumruk oturur yutkunamam. Kitabı fırlatır atar gibi kapatır, bir daha o günlere ait kitap okumamaya karar veririm. Neden sonra “Koca Balkan”ın öyküsüne isteklenir, elime bir kitap geçirip okur, değişmeyen aynı ruh halini tekrar yaşarım. Bu böyle devam ederken bir gün düşündüm ve kararlılıkla kendi kendime dedim ki; niye üzülüyorsun; kaçınılmazmış o acılar, çekilecekmiş, çekilmiş. Ama gün gelecek sınırlar atılacak, bayraklar flamalaşacak ve sen kaybettiğine üzüldüğün Selanik’e ve Manastır’a, Konya’ya da, Afyon’a gider gibi gideceksin. Bu karşı taraf için de öyle olacak; onlar da Atina’dan, Pire’ye gelircesine İstanbul’a, İzmir’e gelecekler. Filibeli, Tikveşli, Üsküplü…Tüm Rumeli için geçerli olacak. İnsanlık ailesinin kaçınılmazı bu. Öyle değilse eğer, yazarlar niye yazarlık yapıyor?...

Görüntü tatsız.. “Dahili ve harici bedhahlar” ülkeyi karıştırmak için birbirleriyle yarış içindeler. Kardeş kavgasına bulaşalım isteniyor.

Devletler, bazı konuları zamanın yumuşatmasına bırakmayı siyasetleştirmeliler ve bunun için, yazarları desteklemeseler de kösteklememeliler. Su yolunu bulur. Yazarlar, sonucu mutluluk olan yolu gösterirler…

Silahı eline alana bir çift sözüm var: hangi ulustan, etnik guruptan olursan ol, seni kışkırtanın umurunda olmadığını bil.. O, senin kardeşini kaybettiğine değil, tetiği her çekişinde cebine girecek paraya bakar.

Bazı eskiler şu iki sözcüğü bastıra bastıra vurgulayarak söylerlerdi: Bulgar gavuru…. Cami içine topladıkları insanları nasıl yaktıklarını. Kadın, çocuk demeden öldürdüklerini… Hele Çatalca bozgunu içimize oturmuş, kanayan bir yaraydı. Yaşlı biri bir gün dedi ki, Bulgarlardan öcümüzü almış değiliz, kuyruk acımız var. Çocukluğumdan beri Bulgarların acımasızca yaptıklarını dinleye, okuya büyüdük. Tek bir yazar, okuduğum kitabıyla, Bulgarlar için kemikleşmiş yargılarımı yumuşattı benim. Nikolay Haytov. “Dünya Poturunu Çıkarıyor” adlı öykü kitabında bir çok öyküsünün kahramanını Türklerden seçiyor. Sevgice yaklaşıp yüceltiyor onları. Yiğitleştiriyor. Üstelik Haytov, bu öykülerini komünist rejimde ve Bulgarlarla aramızın limoni olduğu soğuk savaş yıllarında yazıyor. Konuları Balkanlarda dirlik düzenin bozulduğu zamanların köylerinde geçiyor.

Bu küçük kitabı Fehmi Karagözoğlu’nun kapak deseni öylesine sevimleştirir ki, bakar durur, dalar gider, işte Dramalı Hasan bu, derim ve Muzaffer Buyrukçu’ya dostlarının o ünlü “Drama Köprüsü” türküsünü söyletişleri gelir aklıma:

Saat üçten soora bir baca endım aman aman
Asan Efendi'yi uykida buldum
Kalk bre Asan Efendi bir kave içelım aman aman
Siz için komitalar ben içmiş oldum.

“At martini bre Hasan dağlar inlesin!..”

“…Aşk en eski köprüsüdür Balkanların, en eski.”
Cevat Çapan’a bu dizeleri yazdıran Balkan tutkusuyla, Haytov’a “Bayram Ali” öyküsünü yazdıran duygular aynıdır.

* Sayın Ekmel Denizer'in, LA PARAGAS okuyucuları ile paylaşmamıza izin verdiği; yayımlanmamış "Son Yılın Üç Mevsimi"nden...

Ara Sıcak

LA PARAGAS blogun felsefesini ve yaşama bakışını oluşturan cümlelerinden biri şuydu: ''Yaşamım boyunca çok hediyeler aldım. Ufaklı büyüklü ödüller... Ama gözlerdeki ve cümlelerdeki içtenliğin, samimiyetin ve yürek sıcaklığında sunulmuşların değerine, adet yerini bulsun ya da bir çıkar gözeterek verilmiş hiç bir hediyenin büyüklüğü ya da ekonomik değeri ulaşamadı.''

Bir buçuk yıl önce başlayan serüvenimiz içinde pek çok yazımız farklı alanlarda linklenerek yayınlandı. Bizi çok mutlu eden yorumlar aldık ve çok hoş e-postalar. Hiç bir yorumu bir diğerinin üzerinde görmedik. Şahane dostlar edindik. Bu zenginlik içinde devam ederken serüvenimiz, çok güzel iki olay yaşadık geçen hafta içinde... Hafta başında facebook.com üzerinden gelen izleyici dikkatimizi çekince, çıkış noktasına yönlendik. Gittiğimiz yer Senfonik Konser: L.V. Beethoven yazımızda kendinden söz ettiğimiz, ülkemizin yetiştirdiği nadide sanatçılardan Yeşim Gökalp'in sayfasıydı. Yazımızın bu kadar büyük bir sanatçı tarafından kabul görüp değer atfedilerek dostlarıyla paylaşılması ve o camiada okunuyor olmak mutluluk vericiydi.

Henüz bu olayın keyfini çıkarırken; daha önce yazılmış, Bir Trakya Masalı başlıklı yazıya düşülen yorum, hem bir şaşkınlık, beraberinde de büyük bir onur yaşattı bize.

Bir kitabı keyifle okumuş bir okuyucu olarak yazdığınız tanıtım yazısına kitabın yazarının teşekkür yazması, bunu yaparken de yazınızın biçemini övüyor olması, sizinle tanışmayı dilemesi nasıl bir duygu yaşatabilirse tam o tadla, çocuk sevinçlerimizi zıplatan bir lezzet yaşadık. Teşekkürler Sayın Ekmel Denizer.

Fotoğraf : La Loba
deviantART

Ejder Kapanı

Adalet olgusu üzerine nitelikli ve akıcı bir suç filmi Ejder Kapanı...

Toplumun sıklıkla tartıştığı af olgusunun bir eleştirisi gibi duran film; örneklediği pedofili suçuna karşılık gelen cezanın, toplumun her kesimi tarafından tartışılan noktaları üzerinden ilerliyor.

Toplum vicdanında kabul gören değerle adaletin sorumluluğu arasındaki farklılıkları bir durum olarak ele alıp güzelce işliyor film. Örneklediği suçun cezalandırılma yöntemi olarak bireylerin aklından geçenleri tek tek gözönüne sererek, güzel bir toplumsal algı ve duygu fotoğrafı çekiyor.

Tüm bunları, toplumda oluşan genel fotoğrafın farklı farklı mesajları olarak ortaya koyup tartıştırırken; çok güzel ve yerinde müzikleri, iyi bir görüntü yönetimi, doğru mekan seçimleri ve hareketli kamera kullanımı ile tempolu, gerilimi dozunda, karakter analizleri yerinde, sürprizleri de içinde bir film sunuyor.

Bir iki yan karakteri canlandıran oyuncular(özellikle müsteşar) filmin genel durumu karşısında hafif kalsa da, Uğur Yücel; merak ettirerek, aksiyonu dozunda kullanarak, yan hikayeleri filme başarıyla katarak yarattığı atmosferi, özenli ve düzenli işletmeyi başarıyor.

Final sürpriz gelmese de başka türlüsüne zaten gönül elvermiyor. Canım Ailem'in Halim'i ilker Aksum'un adli tıp uzmanı rolündeki kısacık performansının da altını çizip alkışlamak gerekiyor.

Ejder Kapanı, akıcı senaryosu ve başarılı senaryo uygulamasıyla suç filmlerini ve bunun uzantısı olarak polisiyeyi sevenler için; hem tartıştığı konu, hem de ritmi anlamında güzel bir sinema günü yaşatmayı başarıyor.

Zaman zaman; izleyeni çok bilmişlik ukalalığına sürükleyen- yabancı filmlerde olduğunda hoş görülüp de kendi filmlerimizde pek entellektüel olunan(!)- ' bu sahne şu filmin taklidi!' hallerini içinde barındırsa da, Ejder Kapanı övgüyü sonuna kadar hak ediyor.

Futbol Sadece Futbol Değilmiş!

1939 yılında takvimler bugünü gösterirken Avusturyalı bir futbolcu kız arkadaşıyla birlikte, kaldıkları Viyana'daki kendine ait apartman dairesinde ölü bulundu. Bu gerek futbolcunun yaşadıkları, gerekse başarıları göz önüne alınırsa sıradan bir ölüm olarak geçiştirilemezdi.

Paragraf, Futbolun Mozart'ı başlıklı yazıdan alıntıdır. Tamamı için: LA SPORAS

Sigara da İçmem Ama! Yine de Düşünesim Geldi...

Bir yanda; insanın özgür iradesiyle (diyelim)kendini öldürmeye karar verdiği ve risklerini bilerek içtiği sigara...

Öte yanda; bu sigarayı sen içme diyen, kişiye rağmen onu korumak, onun verdiği zarardan da diğer insanları korumak için örgütlenen, denetleyen, cezalar kesip yaptırımlar uygulayan bir otorite.

Diğer yanda; kendi isteği dışında da bir insanın yaşamına son verebilen, onu bir başkasının elinden ölüme yollayabilen silahlar...

Öyle bir tehdit ki bu; varlığıyla haraçlar alıp, tacizler yaratıp, tehditler edip, korkular salabiliyor her türden masumiyetin üzerine... Sigarayı yasaklamakla insanlık sergileyen, bu anlamda kocaman bir eylem birliği gerçekleştiren anlı şanlı ülkelerin elinden, leblebi gibi yağabiliyor mermiler günahsızlara ...

Bireysel özgürlüklerin, yaşam haklarının çok ötelerine taşan emperyalist bir çıkarcılıkla yüz yıllarını mahvedebiliyor vatanların...

Kimsesizlikler döküyor yaşamın her bir karış toprağına...

İki yüzlü ahlak; en sahte şefkatiyle televizyon ekranlarından mozaiklerken içkiyi sigarayı; yirmi dört saat can alan silahları, atamıyor prime-time'dan öteye...

Diziler; bir yandan kanunsuzlar kahramanlığı sergilerken, racon kesen abilere sigara içirtmeyerek, ahlak ve sorumluluk fotoğrafları çizip, sahte bir duyarlılığa oynayabiliyor.

Sigara fabrikalarından nemalananlarla, silah fabrikalarından nemalananlar arasında kapitalist zihniyet açısından fark olmadığına göre... Artık; sigara kartelleri silah kartelleri kadar iki yüzlü ahlakı ''besleyerek'' güç yaratamıyorlar mı? Yoksa, sigaraya alıştırmaktansa suça alıştırmak daha mı kârlı?


Görsel: Widelec.0rg

Senfonik Konser: L.V. Beethoven

Konser cumartesi akşamı 20'de büyük sahnedeydi. Hafta içi yağan kara inat enfes bir bahar havası vardı ve salon, verilen emeklere yakışır bir şıklıktaydı. Repertuvarı oluşturan eserler özenle ve bilinçle seçilmişti.

Üzerine bir sürü övgü dizilmeyi ve bir konser yazısının içinde özel bir paragrafta söz edilmeyi fazlasıyla hakeden kişi: Yeni Yıl Konserinde oluşturduğu şahane ve coşkulu repertuvarla kentin hevesli izleyicisini ele geçirmeyi başaran, işini kocaman bir yürek ve aşkla yapan, bir klasik konseri algılara yer etmiş resmiyetinden alıp sıcacık bir hale sokmayı başaran Samsun Opera ve Balesinin güleryüzlü Orkestra Şefi ve Müzik Direktörü Markus Baisch'dır.

Gece, Almanya doğumlu şahane insan Markus Baisch'in geleneksel hale getirdiği keyifli ve örnekli açıklamalarıyla başladı. Kendine has Türkçesiyle Baisch, Beethoven'la ilgili genel bilgiler verdikten sonra, konserde çalınacak parçaların temaları üzerine açıklamalar yapıp aynı zamanda o bölümlerden kısa kısa parçalar çaldırarak izleyiciyi bilgilendirdi.

Konser, Goethe'nin aslının tersi bir karakter olarak betimlediği ve bu durumu 'ozanların tarihçi olmadığını unutmayalım' cümleleriyle açıkladığı kişilik üzerine yazılmış Egmont-Üvertür Op.84 ile başladı. Egmont öyküsünün ve Beethoven'ın genel karakterinin bir yansıması olan kader sürecinin ilk aşamasındaki belirsizliğin ürkütücü sesleriydi, salonda ilk yankılanan.

Sonra, kaderi değiştirmek için verilen mücadelenin özgürlük yolundaki tadını duyumsatan seslerin ardından zaferin notaları duyulduğunda, salonda yükselen konsantrasyon; izleyicinin, konser boyunca çalınan her eserle çıkacağı keyifli müzik yolculuklarından aynı lezzetle salona döneceğinin işaretiydi.

Konserin ikinci parçası, uzun ve çalınmasının güç olduğundan dolayı piyanistlerin pek el atmayı düşünmedikleri vurgusu yapılan Piyano Konçertosu No.5 Op 73 idi. Solist Yeşim Gökalp öyle bir el attı ki besteye, orkestranın görkemli girişinin ardından piyanonun tuşlarına dokunan sihirli parmaklarından çıkan her ses, lirik bir su gibi akmaya başladı. Olağanüstü keyifli doğaçlamalarla aldı götürdü tüm salonu Yeşim Gökalp... İkinci bölümdeki yaylıların resmedişi müthişti ve ardından gelen üçüncü bölümün canlı ve şenlikli havası muhteşem bir tat bıraktı salona.

İkinci yarıya geçmeden önce Macar baş kemancı (Konzertmeister) Ildigo Moog'la ilgili bir paragraf açmak istiyorum. Şahane bir müzik kariyerinin ardından şehrimiz orkestrasında görev almış olması ekstra bir şans kent insanları için... Zarafeti ile salona olağanüstü bir renk katıyor kendileri... Eser başlangıçlarında gözlüklerini takışındaki edaya bayılıyor, sahnedeki duruşunun orkestranın genç haline neler kattığını çok iyi seziyorum.

Şahane bir ikinci yarıydı. Kısa bir eser tanıtımının ardından Marcus Baisch'in ''Şimdi bu muhteşem orkestra bu eseri sizler için çalacak,'' cümlesi, coşkunun ve ihtişamın sinyalini vermişti. Senfoni No.5 Op.67 bütün bölümleriyle olağanüstü güzel çalındı. Ama eserin ikinci bölümünde oldukça lirik haline vurgu yapan başta viyolonsel ve kontrbas olmak üzere tüm yaylıların neşesi olağanüstüydü. Tüm çalgı gruplarıyla birlikte nefeslilerin de sahne aldığı zafer bölümü, orkestranın coşkulu çalışının doğal bir yansıması olarak seyircinin yüreğinden kopup gelen alkışlarla sonlandığında, salonda uçuşan duyguların armonisi muhteşemdi.

Herkesin cumartesi gecesine bu konseri ve seçilen eserleri çok yakıştırdığı yüzlerinden okunuyordu. Salonun yaş dağılımı ve genel ilgi, şehrin bu sanata sahip çıkışına hoş bir vurgu yapıyordu. Uzun bir suskunluk döneminin ardından resmi açılışı yapılan binanın tüm alanlarıyla canlı ve yaşıyor olduğunu hissetmek büyük bir keyifti. İşin özü; orada olanlar için sipper* bir cumartesi gecesiydi.

*süperin en coşkulu ve ötesi haline vurgu yapan, ve bu blogda sıkça kullanılan imalat bir sözcüktür.

Bir Kaç Balyoz Darbesi

Öncelikle militarizme ve onun her türden uzantısına karşı olduğumuzu belirtmeliyiz mi?

Türü ve yararı ne olursa olsun her türden darbeye karşı olduğumuza vurgu yapmalıyız mı?

Askerin sanki bir partiymişçesine görüş belirtip gündeme ilişkin sözleri kamuoyu önünde propaganda tonunda söylemeye hakkı olmadığını düşünmeliyiz mi?

Sonradan siyasete giren bir takım askerlerin vakti zamanında bu ülkenin bir bölgesinde orman yakmaktan dışkı yedirmeye, köy boşaltmaktan faili meçhullere kadar bir çok gayri insanı önleme imza atmış olduklarını sorgulamalıyız mı?

Araştırmalarda en güvenilir kurum çıkma halinden ve bir kısım kamuoyunun kuruma duyduğu sempatiden güç alan bir takım komutanların gündelik siyasete bulaşmalarına, polemik çamuruna batıp kurumlarının ağırlığını tüketmelerine üzülmeliyiz mi?

Halkın vergilerinden oluşturulmuş silahlı gücün olanaklarına sırtını dayayarak halkın tercihlerini yok sayan, "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir." sözünü görmezden gelen bir avuç askerin kendi tartışılmaz doğrularından yola çıkarak ülkeyi ayar etmesine ayar olmalıyız mı?

Elinde silahı olmayan Tapu Kadastro Genel Müdürünün bu güce ulaşamayan şanssızlığına da şefkat duymalıyız mı?

Bu ülkede askerlik yaşı geldiğinde silah altına alınanların dışındakilerin, asker olmaları konusunda gırtlaklarına basılmadığını bilmeliyiz mi?

İç siyasette kendi başarısızlıklarını bir türlü göremeyen, iktidardaki rakiplerini alt etmek için siyasi alanda fikir üreterek, daha fazla çalışarak mücadele etmek yerine askerin gücüne sırt dayayarak o kurumu günlük siyasete sokan siyasi parti başkanına da yeter artık demeliyiz mi?

Bütün bunlara rağmen...

Gazetelerde yazıldığı sayıda komutanın ve subayın katıldığı herhangi bir plan tatbikatta ya da seminerde, gazetenin iddialarının içinde olduğu bir sunum gerçekten yapılırsa ve üzerine beş bin sayfalık metin de yazılmışsa zaten darbe olur mu?

Önceki paragraftaki duruma bakıp bu türden düşünceleri aklından geçirecek sapkın fikirli askerler yoktur diyemeyiz mi?

Plan tatbikatın ne olduğunu bilenler(!) olarak, önceki paragrafın birinci cümlesinin altını kalın kalın çizip, o kalabalıktaki sunumlar, seminerler ya da plan tatbikatlarda cami uçurmalar, kendi uçağını vurmalardan ve darbe planlarından bahsedilemez diyebiliriz mi?

Ama şunlar olabilir mi misal?

O toplantı, plan tatbikat ya da adı her neysenin içinde bulunan ve orada normal bir sunum yapan yetkili biri; tüm o kabul edemediğimiz senaryolarında içinde barındığı sapkın fikirlere sahip olabilir mi?

Tüm bu fikirleri de kendisiyle aynı düzlemdeki bir grupla başka yerlerde paylaşabilir mi?

Aynı ortamlarda sıklıkla bulunmuş ve o grupla birlikte hareket eden bir başka sapkın fikirli kişi, zaman içinde pozisyon olarak istediği yere gelemediğinde kazık yediğini düşünerek "Ben size sorarım." duygularının harekete geçmesi sonucunda da suçsuz metinlerin içine suç teşkil edenleri şırıngalayıp servis edebilir mi?

Bir gazeteci arada bir de olsa "Neden bu dosyalar hep bana gelir." diye düşünmeli mi?

"Yahu neden bu belgeleri bana getiren vatanseverler(!) vakti zamanında değil de üzerinden yıllar geçtikten sonra gündeme taşırlar." diye sormalı mı?

Gündem üzerine oynamak isteyen kişiler(ülkeler) insanların meslek hırslarını, meraklarını, ön yargılarını, kendi inançlarına olan samimiyetlerini, kendi dünyalarının kaf dağında yaşama hallerini fark ederler mi?

Dolayısıyla hangi türden haberlerin üzerine kimlerin atlayabileceğini gayet iyi bilirler mi?

Hepimizde bir nebze de olsa önümüze gelen bir durumu kendi inançlarımıza, sempati ya da antipatilerimize göre yönlendirerek anlatma huyu vardır mı?

En demokrasi aşığı ve en hukukçu cumhurbaşkanlarımızdan biri, rektör atamalarında en çok oyu alanı değil de kendi değerlerinden bakarak uygun gördüğünü görevlendirdiğinde biz demokrasi aşıkları, bu yapılanın demokratik kurallara aykırı olduğunu haykırmıştık mı?

Askeri seven vatandaşlar olarak bir darbeyi sevip bir darbeyi sevmediğimizi fark ederek demokrasiye daha çok sahip çıkmayı düşünüp, her seferinde ağlaya ağlaya askere koşmasak da oy verdiğimiz partilerin çakılı başkanlarına sesimizi duyursak mı?

Bir başbakan, bütün uluslararası ilişkilerdeki gücünü varlığından aldığı bir kuruma imalı laflarla babalanırken ve şüpheli bir darbe senaryosu üzerinden mağduriyetin keyfini çıkarırken bir eylül ayında gerçekleşmiş olanından hala hesap soramıyorsa; bu, miyavlamak anlamına gelir mi?

Vakti evvel bir zamanda bir büyük ülke, bir küçük ülkede olan bir darbe üzerine "Bizim çocuklar yaptı." diye sevinç naraları atmıştı mı?

Sonra yeşil kuşak denen bir hatta bir kaç darbe ve karışıklık olmuştu mu?

Yeşil kuşaktaki ülkelerden birinin darbecisiyle bizim darbecimiz kardeşlik ilanı vermişlerdi mi? Küçük darbeci bizim ordumuzda eğitim görmüştü henüz genç bir subay iken... Hatta siyah beyaz formalı bir takımımızın hasta taraftarıydı kendileri mi?

Yeşil kuşak bir projeydi mi?

Ilımlı islam diye güncellendi mi?

Partisini kurup ilk seçimlere katılacağı dönemde bir takım cemaatlere mensup yakın arkadaşlarımız; siyaset tartışmalarında, seçim öncesi görüş alışverişlerinde -ülkemizde en değerli icazet referansı olan- bir büyük ülkenin de liderlerini çok tuttuğunu ve istediğini, kar suyu gibi kulaklarımıza üflemişlerdi mi?

13 eylül sabahı darbeye gerekçe olan kargaşa şıp diye kesilmişti mi?

O darbe Türkiye'deki güçlü ideolojilerin önünü kesip tasfiye etmişti mi?

Biz demokrasicilik oynarken, ülkeyi sivilleştiriyoruz derken birileri, ülkedeki muhalif siyasetçilerin haline de bakarak keyiften gülüyor olabilirler mi ?

Biraz düşünsek mi?

Personelinin büyük çoğunluğu aydın ve uzak görüşlü olan ordumuzu hep birlikte siyasetin içinden çekip alarak bir kaç ihtiras sahibinin kendi emellerine alet edebileceği bir kurum olmaktan çıkarıp layık olduğu ve hak ettiği yere oturtsak mı?

Söz gümüşse sükut altın mı?

Masada Bir Frittatamsı...

Selam verip geçen karın ardındaki hava, güneşli bir ürperti yaratıyordu. Deniz kenarından yürüdüm pazara doğru...

Yaşlı kadının, kocaman binalara anarşist bahçesinde yetiştirdiği (ince) pırasalardan aldım yeteri kadar.

Doğradım onları parmaktan ince... Döktüm zeytinyağını tavaya... Ekledim pırasaları ısınınca yağ... Kattım tuzunu, karabiberini... Kapattım üzerini... Arada bir karıştırdım sebzeyi... Aldım raftan bir kap; rendeledim içine beyaz, kaşar, köy peyniri... Ekledim maydonozla dereotu... Kırdım içine yumurtaları... Tuzuydu, karasıydı, kırmızısıydı derken çeşniledim mamayı... Kattım içine pişen pırasaları... Karıştırdım hepsini ... Isıttım fırını ikiyüze... Döktüm karışımı borcama... Sürdüm borcamı fırına... Kanaat getirdim olduğuna... Aldım getirdim sofraya...